Cyjanotypia

Technika znana z unikatowych odcieni błękitów oraz grantów - kolorów nazywanych błękitem pruskim. Barwy te uzyskiwane są dzięki światłoczułym właściwościom soli żelaza. Początkowo metoda ta wykorzystywana była do kopiowania różnego rodzaju materiałów, na przykład grafik czy map. 

 

Najbardziej znanymi i jednymi z pierwszych prac wykonanych przy użyciu cyjanotypii były prace Anny Atkins, brytyjki zajmującej się botaniką. Wykorzystała ona nową poznaną technikę do ilustracji swojej książki British Algae: Cyanotype Impressions, którą niektórzy uważają dziś za pierwszą książkę ilustrowaną fotografiami. W książce znalazły się cyjanotypy przedstawiające glony opisywane w książce. Ilustracje zostały wykonane przez ułożenie roślin na światłoczułym papierze, a następnie wystawieniu go na światło słoneczne, co uwydatniło ich zarys w negatywie (w tym przypadku kształt obiektu pozostawał w kolorze papieru, a tło stawało się niebieskie). Obecnie prace Anny Atkins można oglądać między innymi w Gatty Museum w Los Angeles oraz w Science Museum w Science+Media Museum w Bradford w Wielkiej Brytanii. 

 

Cyjanotypia jest techniką klasyczną, lecz możliwą do wykonania w warunkach domowych, nawet bez użycia aparatu fotograficznego (tak jak robiła to Atkins). 

Do wykonania odbitek potrzebne będą: żelazicyjanek potasu, cytrynian żelazowo-amonowy, woda, trzy kuwety, gumowe rękawiczki, antyrama oraz opcjonalnie woda utleniona (do zwiększenia intensywności kolorów i szybszego wywołania). Wszystkie substancje są ogólnodostępne na rynku, a sam proces można przeprowadzić przy użyciu światła słonecznego. Należy jednak pamiętać, że jest to technika stykowa, co oznacza, że negatyw musi być tych samych wymiarów, co odbitka, którą będziemy chcieli uzyskać na papierze. 

 

Kiedyś można było wywoływać odpowiednio duże negatywy z aparatów średnio- czy wielkoformatowych. Dziś równie dobre efekty możemy uzyskać wykorzystując zdjęcia wykonane aparatem cyfrowym. Plik zmieniamy wtedy w programie graficznym na negatyw (można to zrobić również online), a następnie drukujemy na folii transparentnej (warto jest zgłosić się do profesjonalnego punktu technicznego, by mieć pewność, że wydruk będzie odpowiedni). Dzięki temu rozmiary naszej odbitki ogranicza tylko nasza wyobraźnia.

 

Dziś technika ta wykorzystywana jest głównie przez osoby interesujące się fotografią analogową czy artystów dla uzyskania ciekawych i oryginalnych efektów wizualnych. 

 

W następnym artykule przedstawimy proces wykonania odbitek w tej technice krok po kroku.